In bepaalde strafzaken in Leiden kunnen getuigen anoniem blijven om hun veiligheid te waarborgen tegen mogelijke bedreigingen. Dit heeft echter impact op de rechten van de verdachte om zich te verdedigen.
Wanneer is anonimiteit mogelijk?
Een getuige mag anoniem verklaren onder de volgende omstandigheden:
- Er is een reële dreiging voor de veiligheid van de getuige
- De getuige voelt zich niet vrij om openlijk te spreken zonder anonimiteit
- Het betreft zware criminele feiten
Soorten anonimiteit
Deels anonieme getuige
De identiteit van de getuige is onbekend voor de verdachte, maar wel bekend bij de rechter. De verdediging heeft de mogelijkheid om vragen schriftelijk in te dienen.
Volledig anonieme getuige (artikel 226a Sv)
De getuige wordt verhoord door de rechter-commissaris, waarbij stem en uiterlijk kunnen worden aangepast. De verdachte krijgt enkel de inhoud van de verklaring te horen, zonder te weten wie de getuige is.
Extra beschermde getuige
In zaken gerelateerd aan terrorisme of zware georganiseerde misdaad, zoals bij bronnen van de AIVD, kan aanvullende bescherming worden toegepast.
Bewijskracht van anonieme verklaringen
Een veroordeling mag niet enkel of voornamelijk gebaseerd zijn op anonieme getuigenissen. Er moet altijd aanvullend bewijs aanwezig zijn om de betrouwbaarheid te ondersteunen.
Compensatiemaatregelen voor de verdediging
Omdat directe confrontatie met de getuige niet mogelijk is, worden de volgende compensaties geboden:
- Schriftelijke vragen indienen via de rechter
- De rechter-commissaris beoordeelt de geloofwaardigheid van de getuige
- De rechter motiveert extra grondig waarom de verklaring wordt gebruikt
Veelgestelde vragen over anonieme getuigen
Wanneer kan een getuige anoniem blijven?
Een getuige kan anoniem blijven bij ernstige veiligheidsrisico’s, als de getuige zich anders niet durft uit te spreken, of bij zware misdrijven. De rechter bepaalt of dit noodzakelijk is, ondanks de beperking van de rechten van de verdachte.
Wat onderscheidt een deels anonieme van een volledig anonieme getuige?
Bij een deels anonieme getuige kent de rechter de identiteit, maar de verdachte niet, en kan de verdediging schriftelijk vragen stellen. Bij een volledig anonieme getuige (artikel 226a Sv) wordt de getuige afgeschermd gehoord door de rechter-commissaris, met onherkenbare stem en uiterlijk.
Kan een veroordeling enkel op anonieme verklaringen gebaseerd zijn?
Nee, een veroordeling mag niet volledig of voornamelijk steunen op anonieme verklaringen. Er moet aanvullend bewijs zijn, zoals documenten of andere getuigen, en de rechter moet zorgvuldig motiveren.
Hoe kan de verdediging omgaan met een anonieme getuige?
De verdediging kan schriftelijke vragen stellen die door de rechter-commissaris worden behandeld. Daarnaast toetst de rechter de betrouwbaarheid van de getuige als compensatie voor het ontbreken van directe confrontatie.
Wat houdt een extra beschermde getuige in?
Een extra beschermde getuige, vaak in terrorisme- of zware misdaadzaken, krijgt maximale afscherming. Dit kan bijvoorbeeld gelden voor AIVD-bronnen, waarbij zelfs de rechter de identiteit niet kent, om veiligheid te garanderen.
Relevante locaties in Leiden: Rechtbank Den Haag, Locatie Leiden; Juridisch Loket Leiden, Stationsweg 46.