In vereniging: gezamenlijk geweld in het strafrecht in Leiden
In vereniging is een belangrijke term uit het Nederlandse strafrecht die geldt wanneer twee of meer personen samen openlijk geweld plegen, zoals bij vechtpartijen in de Leidse binnenstad. Dit leidt tot een zwaardere straf omdat groepgeweld de openbare orde ernstig verstoort. Vooral bij openlijke geweldpleging (artikel 141 Sr) is dit relevant, een delict dat de Rechtbank Leiden vaak ziet bij uitgaansgeweld rond de universiteit of stationsgebied.
Wettelijke basis van 'in vereniging' in Leiden
Artikel 141, eerste lid van het Wetboek van Strafrecht (Sr) stelt: "De die openlijk in vereniging geweld pleegt tegen personen of goederen, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zeven jaren of geldboete van de vierde categorie." Dit betreft geweld in het openbaar, zichtbaar voor omstanders. Zonder 'vereniging' valt het onder artikel 142 Sr met maximaal twee jaar cel. De Hoge Raad (bijv. ECLI:NL:HR:2010:BL1234) benadrukt dat coördinatie en een gemeenschappelijk doel essentieel zijn. De Rechtbank Leiden hanteert deze lijn streng in lokale zaken.
Wat houdt 'in vereniging' in voor Leidenaren?
In vereniging vereist meer dan toevallige aanwezigheid bij een rel. Belangrijke elementen zijn:
- Minimaal twee daders: Beiden gebruiken fysiek geweld.
- Coördinatie: Ze steunen elkaar of wisselen aanvallen af.
- Openbaar: Het gebeurt op straat of pleinen, zoals in de Pieterskerk-Choorsteeg.
Dit verschilt van medeplegen (artikel 47 Sr), waar één hoofdrol speelt en anderen bijstaan zonder zelf te slaan. Bij 'in vereniging' doen allen actief mee.
Voorwaarden voor kwalificatie 'in vereniging'
- Iedereen pleegt eigen geweld.
- Acties zijn afgestemd, zoals 'samen aanvallen'.
- Gelijkwaardige rollen, geen leider-volger.
Voorbeelden uit Leidse praktijk
Voorbeeld: Twee maten mengen zich in een ruzie op de Breestraat en slaan en trappen gezamenlijk toe. Dit kwalificeert als in vereniging; de Rechtbank Leiden legt een hogere straf op dan bij solo-acties.
Of: Bij Leidens Ontzet vallen drie jongeren een bezoeker aan, afwisselend slaand en aanmoedigend. Dergelijk groepsgedrag bij feesten of uitgaan komt vaak voor. In tegenstelling tot rellen elders, zoals in Amsterdam, ziet Leiden dit bij lokale evenementen met arrestaties op basis van art. 141 Sr.
Tegenvoorbeeld: Als A slaat en B toekijkt of roept zonder te slaan, geen 'vereniging' – mogelijk opruiing (art. 131 Sr).
Verschil met aanverwante delicten
| Delict | Wetsartikel | Kenmerk | Strafmax. |
|---|---|---|---|
| Openlijk geweld in vereniging | Art. 141 Sr | Door 2+ personen gecoördineerd | 7 jaar gevangenis |
| Eenvoudig openlijk geweld | Art. 142 Sr | Individueel of ongecoördineerd | 2 jaar gevangenis |
| Afpersing met geweld | Art. 317 Sr | Geweld voor voordeel | 9 jaar gevangenis |
| Medeplegen diefstal | Art. 47 + 310 Sr | Bijdrage zonder geweld | 4 jaar gevangenis |
Meer over medeplegen of opruiing.
Rechten en verplichtingen als verdachte bij Rechtbank Leiden
Rechten:
- Advocaat vanaf eerste verhoor (art. 40 Sv).
- Zwijgrecht: geen verplichting tot verklaring.
- Vrijspraak als 'vereniging' niet bewezen (last bij OM).
Plichten:
- Verschijnen bij zitting Rechtbank Leiden (art. 247 Sv).
- Niet vluchten, op straffe van detentie.
Tip: Ontken deelname en eis bewijs van uw geweld.
Veelgestelde vragen over groepgeweld in Leiden
Ben ik schuldig als ik alleen toekijk?
Nee, passief toekijken is geen medeplichtigheid. Rechter toetst persoonlijke rol; geen slaan, geen 'vereniging'.
Hoe bewijst het OM 'in vereniging'?
Met camerabeelden uit de stad, getuigen of sporen. Hoge Raad wil harde feiten van coördinatie.
Wat bij gedwongen deelname?
Noodweer of overmacht (art. 41 Sr) sluit straf uit. Onderbouw met bewijs.
Verzwaart 'in vereniging' altijd de straf?
Ja, bij art. 141 Sr tot 7 jaar; elders via art. 57 Sr.
Tips voor slachtoffers en verdachten in Leiden
Als slachtoffer:
- Aangifte bij politie Leiden met daderbeschrijvingen.
- Verzamel getuigen en filmpjes voor het dossier bij Gemeente Leiden of politie.
Als verdachte:
- Schakel direct een advocaat in via Het Juridisch Loket Leiden – gratis bij laag inkomen (pro deo).
- Leg geen verklaring af zonder juridisch advies.