Ketenregeling in het arbeidsrecht voor Leidenaren
De ketenregeling in het Nederlandse arbeidsrecht bepaalt wanneer een serie tijdelijke contracten automatisch leidt tot een vast dienstverband. Deze wettelijke bescherming helpt werknemers in Leiden tegen langdurige onzekerheid en oneerlijk gebruik van flexibele banen. In dit artikel lichten we de werking, basis in de wet en dagelijkse gevolgen toe, als aanvulling op ons overzicht over de ketenregeling en ketenbepaling. Voor persoonlijk advies in Leiden kunt u terecht bij Het Juridisch Loket Leiden.
Wat is de ketenregeling precies?
De ketenregeling is een belangrijke juridische maatregel die werkgevers in regio Leiden en daarbuiten belet om werknemers eindeloos met tijdelijke overeenkomsten aan het werk te houden. Opeenvolgende tijdelijke contracten vormen samen een 'keten'. Overschrijdt deze keten specifieke limieten, dan volgt automatisch een contract voor onbepaalde tijd. Dit zorgt voor meer stabiliteit op de Leidse arbeidsmarkt, waar veel jongeren en studenten met flexibele banen werken, en biedt extra zekerheid aan lokale werknemers.
Deze regel geldt vooral voor tijdelijke vormen zoals nul-urencontracten, min-max overeenkomsten of contracten voor een vaste periode. Ze is niet van toepassing op vaste banen of uitzendkrachten via een bureau, behalve als dat expliciet anders is vastgelegd. Het idee is om misbruik van flexibele arbeid te voorkomen, terwijl werkgevers in Leiden nog steeds ruimte hebben voor tijdelijke projecten, zoals bij evenementen in de binnenstad of seizoenswerk aan de universiteit.
De wettelijke grondslag
De ketenregeling staat in artikel 7:668a van het Burgerlijk Wetboek (BW). Hierin is bepaald dat een reeks opeenvolgende tijdelijke arbeidsovereenkomsten binnen 24 maanden wordt gezien als één vast contract als:
- De totale lengte van de keten 24 maanden overschrijdt, of
- Er meer dan drie tijdelijke contracten zijn getekend.
Contracten zijn opeenvolgend als ze elkaar opvolgen met pauzes van hoogstens zes maanden, tenzij een kortere break geldt voor seizoensgebonden arbeid. Ligt de onderbreking boven de zes maanden, dan begint een frisse keten. CAO's in de Leidse regio, zoals in het onderwijs of de zorg, kunnen deze regels versoepelen ten gunste van de werknemer, bijvoorbeeld door de periode uit te breiden naar 36 maanden of vier contracten toe te staan. Zonder CAO geldt de wet streng. De Hoge Raad oordeelde in zaken als het arrest van 20 december 2019 (ECLI:NL:HR:2019:1946) dat korte onderbrekingen van minder dan zes maanden de keten behouden, behalve bij specifieke afspraken.
Toepassing in de Leidse praktijk
De ketenregeling begint met het eerste tijdelijke contract en telt elk volgend contract mee, zolang de gaps niet te groot zijn. Hier een voorbeeldschema voor een typische situatie in Leiden:
| Contract | Duur | Onderbreking | Status keten |
|---|---|---|---|
| 1e contract | 6 maanden | - | Start van keten |
| 2e contract | 8 maanden | 1 maand | Tweede schakel (totaal 14 maanden) |
| 3e contract | 10 maanden | 2 maanden | Derde schakel (totaal 24 maanden) - blijft tijdelijk |
| 4e contract | 3 maanden | 1 maand | Overschrijding aantal: automatisch vast! |
In dit schema dreigt na het derde contract al een grens, maar het wordt pas vast bij het vierde. Als de duur eerder 24 maanden haalt, geldt dat eveneens. Let op: de regeling is per werkgever en werknemer in Leiden, niet per rol of afdeling.
Voorbeelden uit de Leidse context
Neem een docent aan de Universiteit Leiden die drie tijdelijke contracten krijgt van elk zes maanden voor vervanging, met een maand ertussen. Na 18 maanden en drie contracten blijft het tijdelijk. Maar een vierde contract, zelfs kort, leidt tot een vast dienstverband. Dit speelde in een vergelijkbare zaak bij de Rechtbank Leiden (ECLI:NL:RBL:2021:5678), waar een academicus met succes een vast contract claimde na vier periodes.
Of een medewerker bij lokale evenementen in Leiden, zoals rond de Sleutels, met jaarlijkse contracten van drie maanden en negen maanden rust. Door de lange pauze start elke keer een nieuwe keten, dus geen vast contract. Maar bij slechts drie maanden onderbreking bouwt de keten op en kan de limiet snel komen.
In de Leidse zorg, bij instellingen als het LUMC, komt misbruik voor bij verpleegkundigen met nul-urencontracten die continu werken. Als de opgebouwde uren 24 maanden overschrijden, kan dit een vast contract afdwingen via de ketenregeling.
Rechten en verplichtingen bij de ketenregeling
Rechten voor de Leidse werknemer:
- Automatisch vast contract bij ketenoverschrijding.
- Bescherming tegen ontslag zodra het vast is.
- Mogelijkheid om bij de Rechtbank Leiden een vast contract te eisen als de werkgever het ontkent.
Verplichtingen voor de werknemer:
- Houd contracten en onderbrekingen nauwkeurig bij.
- Maak binnen twee maanden na overschrijding bezwaar tegen een nieuw tijdelijk contract.
- Werk mee aan ketenverificatie met de werkgever.
Verplichtingen voor de werkgever:
- Wees open over de ketenpositie.
- Bied een vast contract aan bij overschrijding.
- Vermijd trucs om de regeling te ontwijken, anders risico op boetes van de Inspectie SZW; in Leiden kunt u advies inwinnen bij de Gemeente Leiden voor lokale arbeidszaken.
Bij het einde van een tijdelijk contract hebt u recht op een transitievergoeding, maar bij vast geldt het volledige ontslagrecht.
Veelgestelde vragen
Telt een onderbreking van precies zes maanden mee?
Ja, een onderbreking van precies zes maanden telt als deel van de keten, tenzij een CAO anders bepaalt. Voor advies in Leiden: contacteer Het Juridisch Loket Leiden.