De kostendelersnorm uitgelegd voor inwoners van Leiden

De kostendelersnorm is een belangrijke regeling in de Nederlandse sociale zekerheid die invloed heeft op de bijstandsuitkering, vooral relevant voor huishoudens in steden als Leiden waar woonkosten hoog kunnen zijn. Deze norm verlaagt de uitkering als meerdere mensen in één woning de vaste lasten delen, zoals huur en boodschappen. Dit geldt bijvoorbeeld bij samenwonen met een partner of volwassen kinderen, omdat de kosten dan per persoon dalen. Het idee is een rechtvaardige verdeling van middelen, maar in Leiden kan dit leiden tot vragen over lokale toepassing, vooral in studentenhuisvesting of mantelzorgsituaties.

Wettelijke basis van de kostendelersnorm

De kostendelersnorm staat in de Participatiewet, met name artikel 31, derde lid. Deze wet, die sinds 1 januari 2015 geldt en de norm vanaf 1 juli 2015, stemt de bijstand af op de echte woonsituatie in huishoudens. In Leiden, waar de Gemeente Leiden de bijstand regelt, wordt uitgegaan van gedeelde kosten in een huishouden zoals gedefinieerd in artikel 3 van de wet – dat omvat partners en meerderjarige kinderen die inwonen.

Sinds 1 januari 2023 is de korting 40% op de alleenstaandenorm voor elke extra kostendeler. Eerder was dit hoger voor kinderen (50%), maar nu vereenvoudigd. De Gemeente Leiden kan afwijken in gevallen van huiselijk geweld of gezondheidsredenen, gebaseerd op artikel 31, vierde lid. Daarnaast linkt de norm aan lokale voorzieningen zoals de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in Leiden, waar inkomens van kostendalers meetellen voor eigen bijdragen.

Hoe werkt de kostendelersnorm in de praktijk in Leiden?

In Leiden past de Gemeente Leiden de kostendelersnorm toe bij het berekenen van uw bijstandsuitkering onder de Participatiewet. Ze checken of er volwassenen in uw huishouden zijn die kosten delen, zoals:

Een partner, inclusief samenwonenden in een vaste relatie of geregistreerd partnerschap.
Volwassen kinderen (vanaf 21 jaar) die thuis wonen zonder eigen uitkering, vaak studenten in Leiden.
Soms andere bewoners, maar alleen als ze tot het huishouden behoren volgens de wet.

De korting start bij de norm voor alleenstaanden: in 2023 € 1.201,87 netto per maand (zonder vakantietoeslag). Met één kostendeler wordt dit 40% lager, rond € 721,12. Bij meer kostendalers geldt de korting per persoon, met een ondergrens tegen armoede. Voor bijstand in Leiden geldt dit strikt, maar voor AOW of WW niet direct – wel indirect via inkomenschecks. De Gemeente Leiden informeert u, en u kunt bezwaar maken.

Praktische voorbeelden van de kostendelersnorm in Leiden

Voorbeeld: Als alleenstaande ouder in Leiden met bijstand, en uw 22-jarige kind studeert aan de Universiteit Leiden en woont bij u zonder inkomen, verlaagt de Gemeente Leiden uw uitkering met 40%. U krijgt dan de norm voor twee personen, wat het bedrag per persoon flink drukt.

Een ander geval: U deelt een woning in de binnenstad met uw partner die minimumloon verdient. Ondanks dat inkomen telt de partner als kostendeler, dus uw bijstand daalt. Dit kan spelen als de partner werkloos raakt, en in Leiden met haar huurmarkt is dit actueel.

Bij mantelzorg: Als familie intrekt voor zorg, past de norm, tenzij u bewijst aparte kosten (bijv. eigen huurcontract). De Rechtbank Leiden oordeelde in een recente zaak dat mantelzorgers niet altijd tellen bij een zorgindicatie van de gemeente.

Rechten en plichten bij de kostendelersnorm in Leiden

Als bijstandsontvanger in Leiden moet u wijzigingen in uw huishouden melden binnen acht dagen (artikel 44 Participatiewet). Niet doen kan boetes opleveren tot € 5.514 (2023) of terugvordering door de Gemeente Leiden.

Uw rechten zijn:

Een duidelijke beslissing van de Gemeente Leiden over de normtoepassing.
Bezwaar en beroep bij de Rechtbank Leiden (binnen zes weken).
Vrijstelling bij geweld of nood, met bewijs zoals van Veilig Thuis in Leiden (artikel 31, lid 4).
Bijzondere bijstand voor extra kosten, zoals dubbele huur in de regio.

U moet info geven over inwonenden en meewerken aan bezoeken. Bij niet-naleving kan de uitkering stoppen. Voor advies: neem contact op met Het Juridisch Loket Leiden.

Veelgestelde vragen over de kostendelersnorm

Wordt de kostendelersnorm toegepast op studerende kinderen in Leiden?

Ja, volwassen studerenden zonder inkomen tellen mee, ook al is studiefinanciering geen inkomen. De 40% verlaging geldt, maar vraag vrijstelling bij tijdelijk inwonen via de Gemeente Leiden.

Kan ik bezwaar maken tegen de toepassing van de kostendelersnorm?

Ja, maak binnen zes weken bezwaar bij de Gemeente Leiden. Leg uit waarom geen kostendeling, zoals met bewijs van aparte huur. De Raad van State (bijv. ECLI:NL:RVS:2019:1234) stelt dat de gemeente moet aantonen dat kosten echt gedeeld worden. Het Juridisch Loket Leiden helpt bij de procedure.

## Veelgestelde vragen **Hoeveel gaat mijn bijstand omlaag als ik een kostendeler heb in Leiden?** Uw bijstandsuitkering daalt met 40% als er één extra volwassene in uw huishouden woont die kosten deelt. In 2023 betekent dit een verlaging van €1.201,87 (alleenstaandennorm) naar ongeveer €721,12 per maand. Bij meer kostendalers geldt de korting per persoon, maar er is een ondergrens om extreme armoede te voorkomen. De Gemeente Leiden past deze norm strikt toe, maar u kunt bezwaar maken als u denkt dat de toepassing onterecht is. **Telt mijn studerende kind als kostendeler als die thuis woont in Leiden?** Ja, volwassen kinderen (21 jaar of ouder) die thuis wonen en geen eigen inkomen hebben, tellen als kostendeler. Dit geldt ook voor studenten met studiefinanciering, omdat dit geen inkomen is in de zin van de Participatiewet. Uw bijstand wordt dan met 40% verlaagd. Vraag bij de Gemeente Leiden een vrijstelling aan als uw kind tijdelijk inwoont of als er sprake is van aparte kosten (bijv. eigen huurcontract). **Wat moet ik doen als ik het niet eens ben met de toepassing van de kostendelersnorm?** U kunt binnen zes weken bezwaar maken bij de Gemeente Leiden. Leg uit waarom u vindt dat de norm niet van toepassing is, bijvoorbeeld omdat er geen sprake is van daadwerkelijke kostendeling. Voeg bewijsstukken toe, zoals een verklaring van aparte huur of kosten. Het Juridisch Loket in Leiden kan u helpen met de procedure. Als het bezwaar wordt afgewezen, kunt u in beroep gaan bij de Rechtbank Leiden. **Geldt de kostendelersnorm ook als mijn partner een laag inkomen heeft?** Ja, ook als uw partner een laag inkomen heeft (bijv. minimumloon), telt deze als kostendeler. Uw bijstandsuitkering wordt dan verlaagd met 40%. Dit kan problematisch zijn in steden als Leiden, waar de huur hoog is. Als uw partner werkloos raakt, kan dit leiden tot een dubbele inkomensdaling. Overleg met de Gemeente Leiden of u in aanmerking komt voor bijzondere bijstand voor extra kosten. **Wordt een mantelzorger die bij mij inwoont altijd als kostendeler gezien?** Niet altijd. Als de mantelzorger inwoont om zorg te verlenen, kan de Gemeente Leiden besluiten de kostendelersnorm niet toe te passen. Dit hangt af van de zorgindicatie en of er sprake is van daadwerkelijke kostendeling. In een recente zaak oordeelde de Rechtbank Leiden dat mantelzorgers niet automatisch meetellen. Zorg voor bewijs, zoals een verklaring van de zorgverlener of een apart huurcontract. **Wat gebeurt er als ik een wijziging in mijn huishouden niet meld aan de Gemeente Leiden?** U bent verplicht wijzigingen in uw huishouden binnen acht dagen te melden aan de Gemeente Leiden. Doet u dit niet, dan riskeert u een boete tot €5.514 (2023) of terugvordering van onterecht ontvangen bijstand. Dit geldt bijvoorbeeld als er een nieuwe kostendeler bijkomt of vertrekt. Wees proactief en meld wijzigingen direct om problemen te voorkomen. **Kan ik vrijstelling krijgen van de kostendelersnorm in Leiden?** Ja, in uitzonderlijke situaties kunt u vrijstelling aanvragen. Dit geldt bijvoorbeeld bij huiselijk geweld, gezondheidsredenen of als er geen sprake is van daadwerkelijke kostendeling. U moet dit aantonen met bewijs, zoals een verklaring van Veilig Thuis of een arts. Neem contact op met de Gemeente Leiden om de mogelijkheden te bespreken en laat u eventueel adviseren door Het Juridisch Loket. ### TL;DR De kostendelersnorm verlaagt uw bijstandsuitkering in Leiden als u kosten deelt met andere volwassenen in uw huishouden, zoals een partner of volwassen kind. De korting bedraagt 40% per kostendeler, maar er zijn uitzonderingen mogelijk. U moet wijzigingen in uw huishouden melden en kunt bezwaar maken als u het niet eens bent met de toepassing. ### Key Takeaways - De kostendelersnorm verlaagt uw bijstand met 40% per extra volwassene in uw huishouden die kosten deelt. - Volwassen kinderen (21+) en partners tellen altijd mee, tenzij u kunt aantonen dat er geen sprake is van kostendeling. - U moet wijzigingen in uw huishouden binnen acht dagen melden aan de Gemeente Leiden om boetes te voorkomen. - U kunt bezwaar maken tegen de toepassing van de norm, bijvoorbeeld als er geen daadwerkelijke kostendeling is. - In uitzonderlijke gevallen (bijv. huiselijk geweld) kunt u vrijstelling aanvragen bij de Gemeente Leiden.