De rechter-commissaris (RC) is de onderzoeksrechter in strafzaken die een cruciale rol speelt in het opsporingsproces. Deze rechter ziet toe op de rechtmatigheid van het onderzoek, neemt besluiten over dwangmiddelen en voert specifieke onderzoekstaken uit.
Wat is de functie van de rechter-commissaris?
De rechter-commissaris is een onafhankelijke rechter binnen de rechtbank die het opsporingsonderzoek controleert en beslissingen neemt die een rechterlijke goedkeuring vereisen.
Belangrijke verantwoordelijkheden
| Verantwoordelijkheid | Beschrijving |
|---|---|
| Beoordelen dwangmiddelen | Beslissen over voorarrest van verdachten |
| Supervisie opsporing | Controleren van opsporingstechnieken |
| Onderzoeksactiviteiten | Verhoren van getuigen, huiszoekingen |
| Verlening toestemming | Goedkeuring voor speciale opsporingsmethoden |
Voorarrest en bewaring
Een kernverantwoordelijkheid van de RC is het beslissen over de detentie van verdachten tijdens het onderzoek.
Proces van voorarrest
- De verdachte wordt voorgeleid aan de RC
- De officier van justitie verzoekt om bewaring
- De advocaat van de verdachte pleit voor vrijlating
- De RC besluit over detentie of vrijlating
Verhoor van getuigen
Op verzoek van het Openbaar Ministerie of de verdediging kan de RC getuigen verhoren in de onderzoeksfase.
Redenen voor verhoor door de RC
- Mogelijke onbeschikbaarheid van de getuige in latere fases
- Urgentie voor waarheidsvinding
- Behoefte van de verdediging om vragen te stellen
- Bescherming van bedreigde of [anonieme getuigen](https://rechtshulprotterdam.nl/encyclopedie/anonieme-getuige-strafrecht)
Aanvraag mini-instructie
De verdediging kan een mini-instructie aanvragen, waarbij de RC aanvullend onderzoek doet vóór de zaak op zitting verschijnt.
Onderzoeksopties
- Verhoor van getuigen
- Inschakeling van deskundigen
- Inspectie ter plaatse
- Confrontatie tussen betrokkenen
Goedkeuring en controle
De RC verleent toestemming voor ingrijpende opsporingsmethoden die de rechten van verdachten kunnen aantasten.
Voorbeelden van goedkeuringen
- Huiszoekingen
- Afluisteren van communicatie
- Verzamelen van DNA-materiaal
- Gebruik van speciale opsporingstechnieken
Rol en onafhankelijkheid RC
De rechter-commissaris opereert onafhankelijk van zowel het Openbaar Ministerie als de zittingsrechter.
Eigenschappen
- Deel van de rechtbankorganisatie
- Neutrale positie in strafzaken
- Controle op wettelijkheid
- Waarborging van verdachtenrechten
Verschillen met de zittingsrechter
| Criterium | Rechter-Commissaris | Zittingsrechter |
|---|---|---|
| Stadium | Onderzoeksfase | Rechtszaakfase |
| Rol | Controle en onderzoek | Oordeel en uitspraak |
| Toegankelijkheid | Niet openbaar | Openbare zitting |
Veelgestelde vragen over de rechter-commissaris
Wanneer heb ik te maken met een rechter-commissaris?
Als verdachte in een strafzaak kun je met een rechter-commissaris te maken krijgen bij besluiten over detentie of andere dwangmiddelen. Ook bij verzoeken om getuigenverhoren of een mini-instructie door je advocaat speelt de RC een rol, altijd in de onderzoeksfase.
Hoe werkt een zitting bij de rechter-commissaris?
Een zitting bij de RC is niet openbaar en informeler dan een reguliere rechtszaak. De officier van justitie en je advocaat zijn aanwezig. De RC beslist over zaken zoals detentie of hoort getuigen. Je mag je mening geven en je advocaat kan pleiten. De beslissing volgt vaak direct.
Kan ik een beslissing van de rechter-commissaris aanvechten?
Ja, tegen bepaalde besluiten van de RC, zoals over voorarrest, kun je in beroep gaan bij de raadkamer van het gerechtshof. Je advocaat kan je hierbij ondersteunen. Dit moet binnen een korte termijn gebeuren.
Rechtbank: Rechtbank Den Haag, Locatie Leiden
Juridisch Loket: Juridisch Loket Leiden, Stationsweg 46