Erkenning van een kind in familierecht
De erkenning van een kind binnen het familierecht is een belangrijke juridische stap waarmee een ouder het vaderschap of moederschap officieel vastlegt. Dit legt een familierechtelijke relatie vast tussen ouder en kind, met impact op afstamming, erfrecht en de plicht tot onderhoud. In Nederland valt dit onder het Burgerlijk Wetboek en is het cruciaal voor ongehuwde ouders of situaties zoals draagmoederschap. Voor Leids inwoners biedt het extra duidelijkheid en bescherming, bijvoorbeeld via lokale instanties als de Gemeente Leiden.
Definitie en uitleg van erkenning
Erkenning houdt in dat een persoon vrijwillig verklaart de biologische of juridische ouder te zijn van een kind. In het familierecht is dit essentieel voor het vaststellen van afstamming. Bij een huwelijk of partnerschap geldt de man automatisch als vader, maar bij ongehuwde koppels moet de vader het kind apart erkennen. Voor moederschap kan erkenning relevant zijn bij adoptie of draagmoederschap. Het kind verkrijgt hierdoor gelijke rechten, zoals de achternaam van de erkennende ouder en erfrechtelijke claims.
De procedure prioriteert altijd het belang van het kind boven ouderlijke voorkeuren. Een erkenning is moeilijk ongedaan te maken en brengt blijvende juridische gevolgen met zich mee. Voor inwoners van Leiden is het nuttig om te weten dat erkenning niet slechts administratief is, maar een serieuze verplichting inhoudt, inclusief onderhoud en ouderlijk gezag. Raadpleeg hiervoor Het Juridisch Loket Leiden voor persoonlijk advies.
Wettelijke basis
De erkenning van een kind wordt geregeld in Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek (BW), met name in de bepalingen over afstamming (artikelen 1:199 tot 1:207 BW). Artikel 1:199 BW beschrijft erkenning als een eenzijdige verklaring tegenover de ambtenaar van de burgerlijke stand. Voor vaders van kinderen geboren na 1 april 1998 is moeders toestemming verplicht, behalve bij rechterlijke beslissing (art. 1:200 BW). Bij minderjarigen is akkoord van degenen met ouderlijk gezag nodig.
De wet maakt onderscheid tussen erkenning voor of na de geboorte. Na de geboorte kan het een familierechtelijke band creëren, en bij een door de moeder erkend kind kan de vader via de rechter vaderschap opeisen (art. 1:207 BW). Bij draagmoederschap of internationale gevallen gelden extra voorschriften uit de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting. Arresten van de Hoge Raad, zoals ECLI:NL:HR:2015:1234, onderstrepen dat het kinderbelang vooropstaat in erkenningsgeschillen.
Voor moederschapserkenning, bijvoorbeeld bij lesbische koppels in Leiden, moet dit in de Basisregistratie Personen (BRP) worden opgenomen om de positie te versterken. Niet-naleving kan leiden tot afstammingsontkenning bij de Rechtbank Leiden.
Wie kan een kind erkennen?
Basisregel is dat elke meerderjarige erkenning kan aanvragen, mits er een biologische of juridische connectie is. Concreet:
- Vaders: De biologische vader mag erkennen, ook zonder huwelijk met de moeder.
- Moeders: Meestal niet nodig, maar wel bij adoptie, draagmoederschap of niet-biologische gevallen (art. 1:199 lid 2 BW).
- Derden: Uitzonderlijk, zoals stiefouders, maar adoptie is vereist voor volledige rechten.
Erkenning lukt niet als een andere ouder weigert, tenzij via de rechter. Voor kinderen onder curatele biedt de wet bijkomende waarborgen, relevant voor Leids families.
De procedure van erkenning
- Voorbereiding: Plan een afspraak bij de burgerlijke stand van de Gemeente Leiden, waar het kind geboren is of woont. Neem ID's en het geboortebewijs mee.
- Toestemming: Haal schriftelijke goedkeuring van de andere ouder of voogd in. Zonder dit wordt erkenning afgewezen.
- Aangaan erkenning: Onderteken de akte bij de ambtenaar; kosten bedragen €10 tot €20.
- Inschrijving: De erkenning gaat in de BRP, en het kind kan een achternaamswijziging krijgen (art. 1:5 BW).
- Gerechtelijke route: Bij ontbrekende toestemming, dien een verzoek in bij de familierechtelijke kamer van de Rechtbank Leiden.
Normaal duurt het proces enkele weken, maar complicaties verlengen dit. Voor expats in Leiden gelden EU-voorschriften zoals Verordening (EU) 2016/1103 bij internationale erkenningen.
Rechten en plichten na erkenning
Volgend op erkenning ontstaan diverse rechten en verplichtingen:
- Rechten van het kind: Toegang tot onderhoud (kinderbijslag, alimentatie), erfrecht (inclusief legitieme portie, art. 4:13 BW), en achternaamopties. Het kind heeft recht op contact met de erkennende ouder.
- Plichten van de ouder: Verplichting tot onderhoud (art. 1:392 BW), ouderlijk gezag (mogelijk gezamenlijk, art. 1:251 BW), en kinderbescherming.
- Rechten van de ouder: Omgangsrecht, informatie over het kind en zeggenschap in grote beslissingen.
Erkenning kan gezamenlijk gezag inhouden, maar vraag dit apart aan bij de Rechtbank Leiden als het niet vanzelf geldt.
Praktische voorbeelden
Neem Anna en Bob, een ongehuwd stel uit Leiden met een kind. Bob erkent het kind bij de Gemeente Leiden met Anna's akkoord. Het kind krijgt Bob's achternaam en Bob draagt bij aan onderhoud. Weigert Bob, dan kan Anna erkenning afdwingen via de Rechtbank Leiden als het kinderbelang dit vereist.
Een ander geval: Bij een lesbisch koppel in Leiden erkent de niet-biologische moeder het kind, wat de familierechtelijke band verstevigt en gezamenlijk gezag mogelijk maakt na rechterlijke goedkeuring.
Veelgestelde vragen
Wat is mijn retourrecht?
Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.
Hoe lang geldt de wettelijke garantie?
Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.
Kan ik rente eisen over schulden?
Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.
Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?
Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.
Wat is een kredietovereenkomst?
Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.