Openbaarheidsbeginsel overheid in Leiden

Openbaarheidsbeginsel overheid in Leiden

Het openbaarheidsbeginsel bij de overheid vormt een hoeksteen van het Nederlandse bestuursrecht. Voor inwoners van Leiden betekent dit dat informatie van lokale organen zoals de Gemeente Leiden standaard openbaar is. Burgers mogen deze opvragen, behalve bij dringende redenen voor geheimhouding. Dit principe versterkt transparantie en democratische inspraak in onze stad.

Wat houdt het openbaarheidsbeginsel in voor Leidenaren?

In Leiden zijn overheidsdocumenten zoals rapporten, correspondentie, contracten en beleidsnotities niet standaard vertrouwelijk. De overheid dient informatie proactief te delen, bijvoorbeeld op de website van de Gemeente Leiden, en op aanvraag beschikbaar te stellen. Dit is geregeld in de Wet open overheid (Woo), die per 1 mei 2022 de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) afloste. Het doel: een transparantere cultuur, zodat Leienaren beter zicht krijgen op lokale besluitvorming rond zaken als woningbouw of evenementen.

Vroeger moesten burgers actief vragen; nu publiceert de Gemeente Leiden veel gegevens vooraf, zoals registers voor subsidies, aanbestedingen of bouwvergunningen.

Wettelijke grondslag

Centraal staat artikel 3:1 van de Wet open overheid (Woo): "Informatie van bestuursorganen is openbaar." Dit ondersteunt zowel actieve als passieve openbaarmaking.

• Actieve openbaarmaking (art. 3:2 Woo): Organen zoals de Gemeente Leiden moeten informatie zelf plaatsen, bijvoorbeeld online of in datasets.
• Passieve openbaarmaking (art. 3:3 Woo): Op verzoek van burgers leveren zij info, tenzij weigeringsgronden gelden (afdeling 5.1 Woo).

De Woo omvat gemeenten als Leiden, provincies, waterschappen en rijksorganen, plus zelfstandige bestuursorganen. De Algemene wet bestuursrecht (Awb) regelt de procedures voor verzoeken en bezwaren.

Verschillen Woo en Wob

De Woo moderniseert de Wob. Overzicht:

Deze aanpassingen empoweren burgers in Leiden sterker.

Uw rechten als Leienaar

U kunt moeiteloos overheidsinformatie opvragen zonder belang te hoeven aantonen. Belangrijke rechten:

1. Gratis inzage: Meestal kosteloos, behalve bij kopieën of intensief onderzoek.
2. Beslissing binnen 4 weken (art. 4:5 Woo), eventueel verlengd.
3. Bezwaar en beroep: Bij weigering eerst bezwaar bij de Gemeente Leiden, daarna naar de Rechtbank Leiden.

Verzoeken mogen in elk formaat: digitaal of fysiek. Neem contact op met Het Juridisch Loket Leiden voor hulp bij het indienen.

Verplichtingen van lokale overheden

Organen zoals de Gemeente Leiden moeten:

• Een openbaarheidsprofiel online zetten met proactief gedeelde info (art. 3:10 Woo).
• Verzoeken zorgvuldig afhandelen en weigeringen goed onderbouwen.
• Alleen weigeren bij noodzaak, zoals privacy (art. 5:13 Woo), veiligheid of bedrijfsgeheimen.

Deelopenbaarmaking met anonimisering is toegestaan.

Praktijk in Leiden

Voorbeeld 1: Een Leienaar vraagt het dossier over een kapvergunning in de Maresingel. Via een Woo-verzoek bij de Gemeente Leiden ontvangt hij mails en rapporten; alleen privédata van de aanvrager blijft anoniem.

Voorbeeld 2: Bij lokale toeslagenkwesties gebruikten burgers Woo-verzoeken voor interne notities van de Gemeente Leiden, wat misstanden blootlegde.

Voorbeeld 3: Een Leids bedrijf checkt een aanbesteding voor stadsontwikkeling; de Gemeente Leiden zet dit al openbaar op haar portaal.

Weigering openbaarmaking

Weigeren mag op basis van artikelen 5:11-5:20 Woo, o.a.:

• Privacy (art. 5:13): Persoonsgegevens.
• Economische belangen (art. 5:16): Vertrouwelijke bedrijfsinfo.
• Veiligheid (art. 5:11): Buitenlandse zaken.

De Rechtbank Leiden toetst scherp: openbaarheid wint bij twijfel.

Veelgestelde vragen