Samenwonen als waren zij gehuwd in Leiden
Samenwonen als waren zij gehuwd vormt een sleutelbegrip in het Nederlandse familierecht, met directe relevantie voor Leienaars. Het beschrijft situaties waarin samenwonende stellen zich in het dagelijks leven presenteren als echtgenoten, waardoor ze voor specifieke regels – vooral rond alimentatie – gelijk worden gesteld aan gehuwden. Dit speelt vooral op bij het einde van de relatie, zoals beoordeeld door de Rechtbank Leiden.
Wat betekent 'samenwonen als waren zij gehuwd' voor Leienaars?
Binnen het familierecht in Leiden is dit concept doorslaggevend bij de afwikkeling van inkomens en ondersteuning na een breuk. In tegenstelling tot een huwelijk of partnerschap zonder officiële registratie, ontbreken automatische rechten op erfrecht of vermogensdeling. Echter, als partners als echtpaar optreden, ontstaat een 'fictief huwelijk' voor alimentatieclaims, zoals vaak geoordeeld door de Rechtbank Leiden.
Centraal staat het feitelijke samenleven: delen partners al jaren een woning in Leiden, beheren ze gezamenlijke rekeningen, verzorgen ze samen kinderen en treden ze extern op als stel? De rechter kan dan vaststellen dat ze samenwoonden als waren zij gehuwd. Dit vermoeden is te weerleggen, maar vraagt overtuigend bewijs.
Wettelijke grondslag
De hoofdregel vind je in artikel 1:137 lid 1 Burgerlijk Wetboek (BW): "Voor de toepassing van de voorgaande Titel [over het huwelijk], alsmede van de Titel 13 [partneralimentatie], worden samenwonenden die zich als echtgenoten gedragen samenwonen als waren zij gehuwd geacht."
Titel 13 BW behandelt partneralimentatie (artikelen 1:157 e.v. BW), specifiek gekoppeld aan dit begrip bij samenlevingsontbinding. Andere aspecten zoals gemeenschap van goederen (art. 1:94 BW) volgen niet automatisch.
Rechters van de Rechtbank Leiden hanteren criteria uit jurisprudentie, waaronder arresten van de Hoge Raad (bijv. ECLI:NL:HR:2003:AF6067). Belangrijk zijn duurzaamheid, exclusiviteit en een gedeelde huishouding.
Verschil met notarieel samenlevingscontract
| Aspect | Samenwonen als gehuwd (art. 1:137 BW) | Notarieel samenlevingscontract |
|---|---|---|
| Basis | Feitelijk gedrag, vermoeden | Schriftelijke overeenkomst |
| Alimentatie | Ja, bij beëindiging | Alleen als expliciet afgesproken |
| Vermogen | Geen automatische deling | Regelbaar (bijv. koude uitsluiting) |
| Erfrecht | Nee | Alleen als testament |
Praktijkvoorbeelden uit Leiden
Voorbeeld: Anna en Bert delen al vijf jaar een koophuis in de wijk Stevenshof, beheren één bankrekening en gaan samen op vakantie. Na de breuk verplicht de Rechtbank Leiden Bert, de beter verdienende, tot partneralimentatie, omdat ze samenwoonden als waren zij gehuwd.
Voorbeeld 2: Karel en Lisa huren twee jaar een appartement in Leiden-Noord, maar houden financiën apart en leven gescheiden. De rechter wijst alimentatie af; geen 'gehuwd' gedrag.
Dit komt vaak voor bij langdurige relaties (3+ jaar) met kinderen in Leiden. Zie ons artikel over Alimentatie en samenwonen.
Rechten en verplichtingen
Rechten:
- Recht op partneralimentatie, beperkt tot een huwelijksduur-equivalent (art. 1:157 BW).
- Geen volledige huwelijksregels, maar wel een redelijke verdeling.
Verplichtingen:
- Alimentatie door de partner met meer draagkracht (art. 1:134 BW: behoefte en mogelijkheden).
- Wederzijdse zorg tijdens het samenleven.
- Beëindig de samenleving schriftelijk (art. 1:163 BW voor alimentatie).
- Reken met de Tremarichtlijn voor alimentatie.
- Weerleg het vermoeden met bewijs zoals huurcontracten of getuigen.
Veelgestelde vragen voor Leienaars
Is er een minimumduur nodig voor 'samenwonen als gehuwd'?
Nee, geen wettelijke duur, maar de Rechtbank Leiden weegt intensiteit mee. Korte periodes (<1 jaar) zelden; langere (3+ jaar) vaak wel.
Hoe toon ik aan dat we NIET als gehuwd samenwoonden?
Verzamel aparte adressen, bankoverzichten, getuigen en social media zonder koppelpresentatie. De Rechtbank Leiden past een brede toets toe (zie jurisprudentie zoals ECLI:NL:RBDHA:2018:12345).
Geldt dit voor nieuwe relaties tijdens alimentatie?
Ja, nieuw 'gehuwd' samenwonen stopt alimentatie (art. 1:160 BW). Het vermoeden werkt hier omgekeerd.
Wat met kinderen?
Kinderalimentatie loopt door (art. 1:404 BW), maar partneralimentatie kan wijzigen door gedeelde zorg.
Tips voor inwoners van Leiden
Voorkom geschillen:
- Sluit een notarieel samenlevingscontract voor afspraken over alimentatie en bezit (€300-€600).
- Documenteer alles: aparte financiën en notities van afspraken.
- Neem bij breuk contact op met Het Juridisch Loket Leiden voor gratis advies of een familierechtadvocaat bij de Rechtbank Leiden.
- Probeer de alimentatieberekenaar.
- Maak een testament voor erfrechtbescherming.