Toerekenbaarheid overheidsdaad in Leiden

Toerekenbaarheid overheidsdaad in Leiden

In Leiden speelt toerekenbaarheid van overheidsdaad een sleutelrol bij claims tegen lokale overheden, zoals de Gemeente Leiden. Het gaat om de vraag of een onrechtmatige actie van een ambtenaar of orgaan, bijvoorbeeld bij de balie van het stadhuis, aan de overheid kan worden toegerekend. Dit bepaalt of inwoners schade kunnen verhalen op de gemeente via de Rechtbank Leiden.

Wettelijke basis

De regels voor toerekenbaarheid overheidsdaad staan in het aansprakelijkheidsrecht, vooral artikel 6:162 BW, dat onrechtmatige daden omschrijft en verplicht tot schadevergoeding. Voor overheidsorganen zoals de Gemeente Leiden geldt artikel 6:163 BW voor interne toerekening, maar jurisprudentie van de Hoge Raad is doorslaggevend. Relevante zaken zijn:

• Katwijk-arrest (HR 27 november 1992, NJ 1993/293): Toerekening als de handeling valt binnen de 'taak en bevoegdheid' van de ambtenaar.
• Bleker-arrest (HR 26 juni 2009, NJ 2010/157): Schijn van bevoegdheid kan doorslaggevend zijn.

In bestuurszaken verwijst artikel 3:4 Awb naar overheidsdaden, maar schadeclaims lopen via het BW bij de Rechtbank Leiden.

Voorwaarden voor toerekenbaarheid

Toerekening van onrechtmatige overheidsdaad vereist dat drie criteria tegelijk kloppen:

1. Taakgerelateerd: De ambtenaar oefent zijn publieke functie uit, inclusief nauw verwante acties.
2. Organisatorische koppeling: Een duidelijke band met de overheid, zoals bij personeel van de Gemeente Leiden; zzp'ers meestal niet.
3. Geen zuiver privé: De actie mag niet losstaan van de dienst.

De Hoge Raad interpreteert ruim: zelfs buiten bevoegdheid kan toerekening gelden binnen de 'dienstssfeer'.

Uitzonderingen op toerekenbaarheid

Niet alle ambtenaarsfouten treffen de overheid. Uitzonderingen omvatten:

• Privé-acties: Zoals een ambtenaar die privé een boete krijgt op werkadres.
• Opsporing met goede trouw: Beperkt door art. 6:175 BW.
• Extreme afwijkingen: Bijv. geweld uit privéredenen.

Vergelijking toerekenbaar versus niet-toerekenbaar

Praktische voorbeelden uit Leiden

Voorbeeld: Een Leienaar vraagt een omgevingsvergunning aan bij de Gemeente Leiden. De ambtenaar verliest papieren en wijst af. Door vertraging ontstaat schade – toerekenbaar aan de gemeente ex art. 6:162 BW, te claimen bij de Rechtbank Leiden.

Of: Bij een huiszoeking in de binnenstad beschadigt politie onnodig spullen. Meestal toerekenbaar, tenzij privé-motief. Dien uw claim in bij de politie of Staat.

Tegenvoorbeeld: Een Leidse vuilnisophaler steelt een fiets tijdens zijn route. Niet-toerekenbaar bij puur eigenbelang, maar wel als dienstgerelateerd.

Rechten en plichten bij toerekenbaarheid

Burgerrechten:

• Claim indienen via dagvaarding bij Rechtbank Leiden of bestuursprocedure.
• Bewijs causaliteit leveren.
• Vervaltermijn: 5 jaar (art. 3:310 BW).

Overheidsplichten:

• Schade intern verhalen bij grove fout.
• Incident transparant onderzoeken.

Lees meer over onrechtmatige overheidsdaad in Leiden. Neem contact op met Het Juridisch Loket Leiden voor gratis advies.

Veelgestelde vragen

Tips en aanbevelingen

Voor een sterke claim bij toerekenbaarheid overheidsdaad in Leiden:

• Documenteer grondig: data, namen, getuigen.
• Meld schade schriftelijk bij de Gemeente Leiden en start bezwaarprocedure.
• Consulteer Het Juridisch Loket Leiden voor bijstand bij de Rechtbank Leiden.