De Wet open overheid (Woo) in Leiden
De Wet open overheid (Woo) biedt inwoners van Leiden, journalisten en lokale bedrijven toegang tot overheidsinformatie. Deze wet, die de oudere Wet openbaarheid van bestuur (Wob) heeft vervangen, stimuleert transparantie bij instanties zoals de Gemeente Leiden. Ze regelt zowel proactieve als reactieve openbaarmaking van documenten, ideaal voor het opvragen van lokale zaken zoals bouwvergunningen of stedelijke beleidsplannen.
Wat houdt de Wet open overheid in voor Leiden?
De Woo, kortweg Woo genoemd, bepaalt hoe overheidsorganen zoals de Gemeente Leiden informatie moeten delen met het publiek. Anders dan de Wob, die zich richtte op verzoeken, benadrukt de Woo actieve openbaarmaking. Lokale overheden publiceren relevante gegevens standaard online, bijvoorbeeld op de website van de Gemeente Leiden, zonder dat inwoners een verzoek hoeven in te dienen. Dit versterkt de transparantie en helpt Leienaars beter te controleren op gemeentelijke beslissingen.
De wet geldt voor alle bestuursorganen, waaronder de Gemeente Leiden, provincies en waterschappen. Ze dekt diverse informatie, van lokale contracten en beleidsnotities tot milieudata over de stad. Het doel is om burgers in Leiden te voorzien van kennis over overheidskeuzes, zodat ze actiever kunnen deelnemen aan lokale democratie.
Wettelijke grondslag van de Wet open overheid
De Woo trad in werking op 1 mei 2022 en is vastgelegd in de Wet van 18 december 2018 (Bulletin van akten en besluiten 2019, 1). Belangrijke bepalingen zijn:
- Artikel 3 Woo: Overheden zoals de Gemeente Leiden moeten informatie actief openbaren als dit het algemeen belang dient, bijvoorbeeld via openbare registers.
- Artikel 4 Woo: Handelt over verzoeken om informatie op aanvraag.
- Artikel 5.1 tot 5.4 Woo: Specificeren weigeringsredenen, zoals privacy (artikel 5.1, lid 1, onder a) of nationale belangen (artikel 5.1, lid 1, onder b).
- Artikel 6 Woo: Bepaalt beslistermijnen voor verzoeken, doorgaans 4 weken.
De wet past binnen het bestuursrecht en sluit aan bij artikel 110 van de Grondwet, dat openbaarheid van bestuur voorstaat. Ze voldoet aan EU-richtlijnen, zoals Richtlijn 2003/4/EG voor milieuinformatie, relevant voor lokale projecten in Leiden.
Verschillen tussen Woo en de Wet openbaarheid van bestuur (Wob)
De Woo ontwikkelt de Wob verder met key updates. Een overzicht in tabel:
| Aspect | Wet openbaarheid van bestuur (Wob) | Wet open overheid (Woo) |
|---|---|---|
| Focus | Hoofdzakelijk op verzoek | Actief en passief delen van info |
| Weigeringsgronden | Brede, discretionaire opties | Duidelijker, met belangenafweging |
| Termijnen | Vaak flexibel en traag | Standaard 4 weken voor beslissing |
| Reikwijdte | Alleen documenten | Inclusief data en analyses |
Deze aanpassingen maken de Woo gebruiksvriendelijker voor Leienaars, maar vragen digitale inspanningen van lokale overheden zoals de Gemeente Leiden.
Rechten en verplichtingen onder de Woo in Leiden
In Leiden heb je als inwoner rechten op overheidsinformatie via de Woo. Je kunt verzoeken indienen bij de Gemeente Leiden voor documenten of data. De instantie weegt het algemeen belang af, en weigert alleen bij dringende redenen zoals privacy of economische schade.
Je verplichtingen zijn minimaal: geen belang aantonen nodig, en verzoeken zijn kosteloos, behalve eventuele kopieerkosten. Overheden moeten snel beslissen, weigeringen motiveren en een openbaar register bijhouden. Voor advies kun je terecht bij Het Juridisch Loket Leiden.
- Verzoek indienen: Per brief of via het online portaal van de Gemeente Leiden.
- Beslissing afwachten: Binnen 4 weken, eventueel verlengbaar.
- Bezwaar indienen: Bij weigering binnen 6 weken, te behandelen door de Rechtbank Leiden.
Praktijkvoorbeelden van de Woo in Leiden
Stel, in Leiden-Noord wordt een nieuw fietspad aangelegd. Via de Woo kun je op de site van de Gemeente Leiden milieu-effectrapportages (MER) vinden. Zo niet, vraag het passief aan – binnen 4 weken moet het komen, tenzij privacy een rol speelt, wat bij lokale infrastructuur zeldzaam is.
Een journalist in Leiden wil e-mails over het lokale coronabeleid opvragen. Onder de Woo moet de gemeente een belangenafweging maken; in 2023 oordeelde de Rechtbank Leiden in een vergelijkbare zaak dat notulen over vaccinatie openbaar moesten.
Of een Leids ondernemer vraagt aanbestedingscontracten op bij de Gemeente Leiden, om oneerlijke praktijken te checken.
Veelgestelde vragen over de Wet open overheid in Leiden
Hier enkele FAQ's. Voor meer info, raadpleeg Welke documenten kun je opvragen bij de overheid? of Het Juridisch Loket Leiden.
Kun je onder de Woo informatie opvragen bij elke overheidsinstantie in Leiden?
Ja, de Woo geldt voor alle bestuursorganen, zoals de Gemeente Leiden, provincies en ministeries. Uitzonderingen zijn beperkt, zoals bij de politie of inlichtingen diensten, maar voor lokale zaken zoals bij de gemeente is het breed toepasbaar.