Zasada ne bis in idem oznacza, że nikt nie może być dwa razy ścigany lub karany za ten sam czyn. Ta ważna zasada prawna zapewnia ochronę przed ponownym ściganiem po ostatecznym uniewinnieniu lub skazaniu.
Czym jest ne bis in idem?
Termin ten oznacza dosłownie „nie dwa razy za to samo”. Zasada ta, zapisana w artykule 68 Kodeksu Karnego oraz artykule 4 Protokołu nr 7 do EKPC, zapewnia, że osoba nie może być ponownie sądzona za czyn, co do którego zapadł już nieodwołalny wyrok.
Kiedy stosuje się ne bis in idem?
Zasada ta ma zastosowanie w następujących warunkach:
- Istnieje ostateczny wyrok (uniewinnienie, skazanie lub umorzenie postępowania).
- Dotyczy dokładnie tych samych faktów (ten sam moment, miejsce i czyn).
- Chodzi o tę samą osobę jako podejrzanego.
Jak określa się „ten sam czyn”?
Chodzi o to, czy fakty są w istocie identyczne. Na przykład, incydent drogowy nie może być najpierw ścigany jako wykroczenie, a później jako przestępstwo, jeśli dotyczy tej samej czynności.
Wyjątki od zasady
Ne bis in idem nie ma zastosowania w następujących przypadkach:
- Przegląd sprawy na niekorzyść podejrzanego w przypadku udowodnionego oszustwa w pierwotnym postępowaniu.
- Jeśli później odkryte zostaną nowe, nieznane fakty.
- Gdy wcześniejsza sprawa nie dotyczyła formalnego ścigania.
Zawieszenie kary i ne bis in idem
Zawieszenie kary wydane przez Prokuraturę Publiczną również aktywuje tę zasadę. Po przyjęciu zawieszenia czyn nie może być ponownie ścigany, chyba że wniesie się sprzeciw.
Zastosowanie transgraniczne
W ramach UE zasada ne bis in idem obowiązuje również ponad granicami państwowymi, zgodnie z umową ze Schengen. Uniewinnienie we Francji oznacza, że ściganie za ten sam czyn w Holandii nie jest możliwe.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące Ne Bis in Idem
Czy mogę być ponownie ścigany po uniewinnieniu?
Nie, w przypadku nieodwołalnego uniewinnienia obowiązuje ne bis in idem, co uniemożliwia ponowne ściganie za ten sam czyn. Dotyczy to również po skazaniu lub umorzeniu. Wyjątki są rzadkie, np. w przypadku oszustwa w pierwszej sprawie lub nowych, kluczowych informacji.
Co jeśli otrzymałem zawieszenie kary?
Zawieszenie kary ma taki sam status jak decyzja sądowa. O ile nie wniesiesz sprzeciwu, jest ostateczne i nie możesz być ponownie ścigany za ten sam czyn.
Czy zasada ta obowiązuje również po uniewinnieniu za granicą?
Tak, w ramach UE umowa ze Schengen zapobiega ściganiu w Holandii za czyn, za który zostałeś już uniewinniony lub skazany w innym kraju UE. Poza UE zależy to od lokalnego prawa.
Co dokładnie oznacza „ten sam czyn”?
Chodzi o identyczne zachowanie w tym samym momencie i miejscu. Podobny czyn nie wystarcza; musi być dokładnie ten sam, jak wypadek drogowy, który nie może być ścigany podwójnie.
Czy sprawę można wznowić w przypadku nowego dowodu?
W zasadzie nie, chyba że w pierwotnej sprawie miało miejsce oszustwo lub wyszły na jaw nowe fakty, które wcześniej były nieznane. Może to prowadzić do wznowienia sprawy.
Appropriate institutions in Leiden: W przypadku pytań prawnych dotyczących ne bis in idem możesz zwrócić się do Juridisch Loket Leiden (Stationsweg 46). Sprawy są często rozpatrywane w Rechtbank Den Haag, lokalizacja Leiden.