Ne bis in idem ilkesi, kimsenin aynı fiil için iki kez kovuşturulmasına veya cezalandırılmasına izin verilmemesi anlamına gelir. Bu önemli hukuk ilkesi, kesin beraat veya mahkûmiyet sonrası tekrarlanan kovuşturmaya karşı koruma sağlar.
Ne bis in idem nedir?
Terim kelimesi kelimesine 'aynı şey için iki kez değil' anlamına gelir. Bu ilke, Ceza Kanunu'nun 68. maddesi ve AİHS Protokol 7'nin 4. maddesinde yer almaktadır ve bir kişi için zaten kesinleşmiş bir karar verilmiş bir fiil için yeniden yargılanmasını engeller.
Ne bis in idem ne zaman uygulanır?
İlke aşağıdaki koşullarda geçerlidir:
- Kesin bir karar vardır (beraat, mahkûmiyet veya kovuşturmanın düşmesi).
- Tam olarak aynı fiiller söz konusudur (aynı an, konum ve eylem).
- Şüpheli olarak aynı kişi söz konusudur.
'Aynı fiil' nasıl belirlenir?
Önemli olan, fiillerin özünde aynı olup olmadığıdır. Örneğin, bir trafik olayı önce kabahat olarak sonra suç olarak kovuşturulamaz eğer aynı eylemse.
İlkeye istisnalar
Ne bis in idem aşağıdaki durumlarda uygulanmaz:
- Orijinal prosedürde kanıtlanmış sahtecilik durumunda şüphelinin aleyhine dava gözden geçirilmesi.
- Sonradan yeni, bilinmeyen fiiller keşfedilirse.
- Önceki dava resmi bir kovuşturma içermiyorsa.
Ceza emri ve ne bis in idem
Savcılığın ceza emri de bu ilkeyi harekete geçirir. Emrin kabulünden sonra fiil yeniden kovuşturulamaz, veraset yoksa.
Sınır ötesi uygulama
AB içinde ne bis in idem, Schengen Anlaşması'na uygun olarak ülke sınırlarını da aşar. Örneğin Fransa'da beraat, Hollanda'da aynı fiil için kovuşturmayı imkânsız kılar.
Ne Bis in İdem Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Beraatten sonra yeniden kovuşturulabilir miyim?
Hayır, kesinleşmiş beraatte ne bis in idem geçerlidir ve aynı fiil için yeniden kovuşturma yasaktır. Bu, mahkûmiyet veya sepet sonrası da geçerlidir. İstisnalar nadirdir, örneğin ilk davada sahtecilik veya yeni kritik bilgi.
Ceza emri aldıysam ne olur?
Ceza emri, mahkeme kararıyla aynı statüdedir. Veraset bildirmedikçe kesinleşir ve aynı fiil için yeniden kovuşturulamazsınız.
Yabancı ülke beraatinden sonra da geçerli midir?
Evet, AB içinde Schengen Anlaşması, başka bir AB ülkesinde beraat veya mahkûmiyet sonrası Hollanda'da kovuşturulmayı önler. AB dışında yerel mevzuata bağlıdır.
'Aynı fiil' tam olarak ne anlama gelir?
Aynı anda ve aynı yerde identik davranışlardır. Benzer bir fiil yeterli değildir; tam olarak aynı olmalıdır, örneğin bir trafik kazası çift kovuşturulamaz.
Yeni delil ile dava yeniden açılabilir mi?
İlke olarak hayır, ancak orijinal davada sahtecilik varsa veya daha önce bilinmeyen yeni fiiller ortaya çıkarsa dava gözden geçirilebilir.
Leiden'deki ilgili kurumlar: Ne bis in idem ile ilgili hukuki sorular için Leiden Hukuk Danışma Ofisi'ne (Stationsweg 46) başvurabilirsiniz. Davalar genellikle Lahey Mahkemesi, Leiden yeri'nde görülür.